yah

Historia Wizny

2003-05-17 11:02
Wizna ma wyjątkowo bogatą historię. Już w XI wieku była grodem strzegącym wschodniej granicy Mazowsza przed najazdami Jaćwingów. Grodzisko wschodniego Mazowsza najczęściej wspominane w dokumentach tego czasu.

Od połowy XII była siedzibą kasztelani, a od 1379 roku stała się dzielnicą ziemi wiskiej, która graniczyła z Prusami i Litwą. Znalazła się wtedy na ważnym szlaku handlowym z Litwy do Krakowa. Drogi na Litwę prowadziły wówczas wzdłuż Narwi przez Wiznę do Grodna i dalej.

Dokładna data nadania praw miejskich polskich Wiźnie nie jest znana , prawdopodobnie były to lata 1370-1373. Parafia w Wiźnie erygowania była w 1390 roku.

W XIV wieku zamek wiski był siedzibą Krzyżaków, dopiero po dwudziestu latach, czyli w 1401 r. ziemia została wykupiona przez Siemowita IV. Miasto Wizna osiadłe na 98 włókach przeszło w 1495 roku wraz z ziemią wiską pod władzę króla Polskiego.

W XV – XVI wieku Wizna była ważnym miastem północnego Mazowsza, odbywały się rocznie trzy jarmarki: na św. Jana Chrzciciela, św. Elżbietę i Niedzielę Białą.
Dniem targowym i sądowym był wtorek. Był to okres „ złotego wieku” dla miasta. W Wiźnie przebywały królowa Bona Sforza i Anna Jagiellonka.

Wraz z rozwojem Łomży, znaczenie Wizny spadło. Szwedzi i Tatarzy nie oszczędzali ziemi wiskiej, a w kolejnych latach 1674 – 1680 pustoszona była przez wojska koronne i litewskie. Żołnierze wiscy brali udział w zwycięskiej bitwie pod Chocimiem pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego.

W lecie 1706 roku w okolicach Wizny stacjonowała armia rosyjska pod dowództwem Mienszykowa, walki z oddziałami rosyjskimi na terenie ziemi wiskiej toczyły się przez całe lato 1707 roku. 31 marca 1710 roku August II mocny nadał Wiźnie nowe jarmarki, był ich więc razem siedem. Dni targowe przypadały każdego siódmego dnia miesiąca oraz w środy i czwartki.

Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbiór Polski – ziemia wiska wraz z Wizną znalazła się w zaborze pruskim. Rząd pruski miał zamiar rozbudować Wiznę i ustanowić ją stolicą departamentu, jednak brak odpowiednich budynków przeszkodziło w wykonaniu tego zamiaru. W 1852 roku działał w Wiźnie zakład włókienniczy,czyli manufaktura ziemska produkująca płótno lniane w oparciu o własną uprawę lnu. Upadek powstania styczniowego to również upadek Wizny, która z miasta została przemianowana na osadę.

Spokojny żywot Wizny w 1939 roku został przerwany pracami fortyfikacyjnymi na lini obronnej tzw. „Odcinka Wizna”. Mieszkańcy osady i okolicznych wiosek pracowali przy budowie schronów bojowych już od początku marca, coraz więcej wojskowych zamieszkało tez na kwaterach w Wiźnie.
W 1939 roku w okolicy Wizny znajdował się jeden z punktów polskiej linii obronnej opartej o rzekę Narew. Osada Wizna, a raczej położona na wschód od niej przeprawa przez Narew była niezwykle ważnym punktem strategicznym. Rozegrała się tu bitwa znana jako Obrona Wizny.

Okupacja niemiecka Wizny we wrześniu 1939 roku trwała tylko 20 dni od 7 do 27 września. 17 września 1939 roku o godzinie 4 rano „granicę ryską” z 1921 roku przekroczyły oddziały Armii Czerwonej. W styczniu 1940 roku Wizna została włączona do rejonu jedwabieńskiego.

Lata powojenne Wizny były trudne wybuchła epidemia tyfusu, teren był zaminowany.

Obecnie głównym źródłem utrzymania mieszkańców gminy jest rolnictwo. Produkcja towarowa indywidualnych gospodarstw rolnych tworzy sprzyjające warunki dla rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego na terenie gminy.

Malowniczy krajobraz i piękne rozlewiska Biebrzy i Narwi sprzyjają rozwojowi turystyki i powstawaniu licznych gospodarstw agroturystycznych.