yah

BRONOWO

2008-02-06 08:38
BRONOWO
Wieś położona na południowym skraju Wysoczyzny Kolneńskiej.
Jedna z najstarszych wsi w ziemi wiskiej. Wzmiankowana w 1416 r. jako wieś książęca, osadzona przez kmieci. Dawniej zwana Brunowo. Przez wieś przepływa rzeka Łojewka, która nieopodal wpada do Narwi.

Nazwa może pochodzić od zasadźcy - przybysza spoza Mazowsza, np. w dobie zastawu krzyżackiego. W marcu 1416 r. Więcław, sołtys Brunowa, sprzedał swoje sołectwo w tej wsi za 40 kop gr pospolitych Janowi i Maciejowi mieszkańcom Głodowa z ziemi zakroczymskiej. Książę Janusz I w marcu 1423 roku nadał Henrykowi z Torunia młyn w Tykocinie, sprawując wówczas władzę na części Podlasia.

Widocznie jeszcze za życia księcia Janusza przeniósł się on do Bronowa, gdzie otrzymał także młyn z siedliskiem, 2 włókami wolnymi oraz łąki nad rzeką Jurzec. W 1435 r. tę posiadłość Szmita w Brunonie potwierdził przywilejem książę Władysław. W tym samym roku książę Władysław młyn ten nadał jednak swemu współpracownikowi Mikołajowi Krassowskiemu chorążemu rawskiemu. 29 maja 1456 r. w Płatkownicy książęta mazowieccy Siemowit i Władysław potwierdzili dokumentem, że Elżbieta i jej syn Jan Smętkowicz wójtowie z Bronowa, sprzedali Pawłowi Kuleszy z Trzciannego młyn mączny i tracz w Bronowie. Książę Janusz III nadał 17 marca 1525 r. w Warszawie Wojciechowi Pirchale i jego żonie Barbarze Pomianównie, wójtom bronowskim, 2 ogrody we wsi Bronowo. W 1565 r. wieś miała 36,5 włók osiadłych.

W 1661 roku wieś Bronowo została spalona.

Na przełomie XIX/XX w. Bronowo było ośrodkiem ruch ludowego. Wybitnymi jego działaczami byli Franciszek, Feliks i Stefan Szamańscy.
Franciszek Szamański (1888- 1924), rolnik, działacz spółdzielczości mleczarskiej, był kolporterem pierwszych gazet kształtującego się w Królestwie Polskim ruchu ludowego i współorganizatorem PSL
„Wyzwolenie” w powiecie Łomża. W 1919 r. został posłem na Sejm, a w 1923 r. wszedł w skład Zarządu Głównego PSL „ Wyzwolenie”, oprócz spółdzielczych haseł Edwarda Abramowskiego, głosił on potrzebę radykalnej reformy rolnej. Był instruktorem spółdzielczości mleczarskiej, pełnił funkcje radnego w Radzie gminy Bożejewo, był człnkiem łomżyńskiego Sejmiku. Jako poseł w Sejmie aktywnie pracował w kilku komisjach.
Zmarł zimą 1924 r. Na pogrzebie były obecne dostojne delegacje z udziałem słynnego Tomasza Nocznickiego, ówczesnego posła, byłego wicepremiera w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego. Franciszek Szamański został pochowany na bronowskim cmentarzu.

W czasie II wojny światowej w Bronowie była zlokalizowana szkoła podchorążych AK.
Zachował się układ przestrzenny wsi zwany dwuulicowką. We wsi znajdują się zabytkowe domy oraz młyn wodny z lat dwudziestych XX wieku. W 1814 r. wybudowano murowaną kaplicę, a w rok później dobudowaną część drewnianą